Molestowanie – wsparcie prawne
Czym jest molestowanie?
Molestowanie jest przejawem dyskryminacji będącym niepożądanym zachowaniem, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika i stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.

Molestowanie podobne jest do zjawiska mobbingu, natomiast w odróżnieniu od mobbingu nie musi spełniać przesłanki długotrwałości, najczęściej jest zjawiskiem incydentalnym. Jest to również forma dyskryminacji a więc związane jest z przyczynami wskazanymi w art. 183a Kodeksu pracy.
Zgodnie z przepisami, szczególną formą molestowania jest molestowanie seksualne oznaczające dyskryminację o charakterze seksualnym lub odnoszące się do płci pracownika, którego celem lub skutkiem jest naruszenie godności pracownika, w szczególności stworzenie wobec niego zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Na zachowanie to mogą się składać fizyczne, werbalne lub pozawerbalne elementy.
Molestowanie seksualne może stanowić przestępstwo i być ścigane na gruncie przepisów prawa karnego. Zachowania niewerbalne (fizyczne) spełniające przesłanki molestowania seksualnego mogą być rozpatrywane jako naruszenie nietykalności cielesnej. Ponadto mogą zostać zaklasyfikowane jako przestępstwa wskazane w rozdziale XXV Kodeksu karnego tj. przestępstwa przeciwko wolności seksualnej i obyczajności w tym jako wymuszenie czynności seksualnej czy nadużycie stosunku zależności służbowej.
Zachowania noszące znamiona molestowania takie jak gesty oraz słowa mające podtekst seksualny mogą być również ścigane na gruncie przepisów karnych dotyczących zniesławienia i znieważenia.
Doznałem/am molestowania – co robić?
Jeśli doświadczasz molestowania w pracy:
Zgłoś ten fakt do swojego przełożonego lub innej osoby czy osób odpowiedzialnych np. do działu HR. Pracodawca ma obowiązek chronić swoich pracowników przed działaniami niepożądanymi takimi jak właśnie molestowanie
Zapisuj i gromadź dowody:
Dokumentację komunikacyjną
Zapisuj SMS-y, e-maile, wiadomości z komunikatorów internetowych, notatki z rozmów oraz własne zapiski dotyczące występowania niepożądanych zachowań.
Dokumentację medyczna
Jeśli doświadczenie molestowania wpłynęło negatywnie na Twoje zdrowie, przyczyniając się do jego pogorszenia, zbieraj dokumentację medyczną z wizyt u specjalistów, celem potwierdzenia związku przyczynowego między rozstrojem zdrowia a doświadczeniem molestowania.
Nagrania rozmów
W niektórych sytuacjach nagrania mogą stanowić dowód, jednak należy pamiętać, że ich dopuszczenie przez sąd może być ograniczone ze względu na ochronę praw osób nagrywanych.
Fotografie i nagrania
Jeśli sprawca przesyłał Ci nieodpowiednie treści w postaci fotografii, filmów czy nagrań dźwiękowych, zachowuj te pliki.
Zeznania świadków
Zbierz oświadczenia lub notatki osób, które były świadkami zdarzeń związanych z molestowaniem. Ta forma w wielu sytuacjach jednak może być zawodna. Większość pracowników, obawiając się o swoje stanowisko i relacje z przełożonymi i współpracownikami może nie być chętna do pomocy.

Jeśli molestowanie spełnia przesłanki przestępstwa – zniesławienia, znieważenia, naruszenia nietykalności osobistej lub innego przestępstwa o charakterze seksualnym zgłoś sprawę organom ścigania.
Molestowanie w pracy możesz również zgłosić Państwowej Inspekcji Pracy (PIP), która z Twojego wniosku podejmie odpowiednie działania wyjaśniające.
Ponadto, w sprawach o molestowanie konieczne jest zgłoszenie sprzeciwu na niepożądane zachowania sprawcy. Sprzeciw może być wyrażony w dowolnej formie, jednak dla celów dowodowych zaleca się stosowanie formy umożliwiającej jego trwałe utrwalenie.
Zostałem oskarżony o molestowanie – co robić?
Fałszywe oskarżenie o stosowanie mobbingu może mieć poważne konsekwencje zarówno na płaszczyźnie zawodowej, jak i osobistej. W sytuacji oskarżenia nie należy być biernym – trzeba jak najszybciej podjąć działania w celu ochrony swoich praw.
Molestowanie, jako forma dyskryminacji, w swojej specyfice wykazuje cechy zbliżone do mobbingu, jednakże w każdej z tych sytuacji występują istotne różnice, które wpływają na sposób rozpatrywania spraw i stosowania odpowiednich środków prawnych. Zarówno molestowanie, jak i mobbing stanowią naruszenie zasad równego traktowania i godności osobistej, jednak ich kontekst i skutki mogą się znacznie różnić.
Oskarżenie o molestowanie seksualne natomiast stanowi szczególnie poważne wyzwanie dla osoby, której zarzuca się tego typu zachowania. W porównaniu do ogólnych zarzutów o molestowanie, które mogą mieć charakter dyskryminacyjny lub psychiczny, molestowanie seksualne wiąże się z dodatkowymi trudnościami i konsekwencjami. Zarzut molestowania seksualnego częściej niż w przypadku molestowania wiąże się z zarzutami o przestępstwo, co zmierza do pociągnięcia osoby oskarżonej do odpowiedzialności karnej. Dodatkowo takie bezpodstawne oskarżenie ma szczególnie negatywny wpływ na reputację danej osoby, której odbudowanie może być wyjątkowo trudne. Osoba, której zarzuca się molestowanie seksualne, jako iż kwestia ta jest szczególnie delikatna i odnosi się do relacji intymnych, może mieć również trudność dowodzenia swojej niewinności.
W przypadku oskarżeń o molestowanie powinieneś kierować się procedurą jak przy sprawach o mobbing.
Szczególnie istotne staje się wsparcie prawne i psychologiczne na każdym etapie sprawy.
Osoba wobec której kierowane zostały fałszywe zarzuty może bronić się poprzez wystąpienie z powództwem o ochronę dóbr osobistych lub skierowanie prywatnego oskarżenia o zniesławienie.
FAQ Molestowanie
Pracodawca organizuje czas pracy tak, że uniemożliwia mi udział w imprezach integracyjnych – czy to molestowanie?
Aby dane zachowanie mogło być uznane za molestowanie, musi spełniać określone przesłanki ustawowe.
Jeżeli organizowanie czasu pracy w sposób uniemożliwiający udział w imprezach integracyjnych jest częścią szerszego wzorca działań mających na celu stworzenie wrogiej atmosfery, wykluczanie pracownika lub pogarszanie jego relacji z kolegami z pracy, wtedy takie działanie może być uznane za molestowanie.
Raczej jednak w takiej sytuacji mówić będziemy o naruszeniu zasady równego traktowania a jeśli takie działanie będzie wynikało z cechy chronionej – dyskryminacji „zwykłej” tj. niekwalifikowanej jako molestowanie.
Kolega z działu komentuje mój wygląd, rzuca mi niedwuznaczne spojrzenia – czy to może być molestowanie seksualne?
Tak. Molestowanie seksualne to nie tylko kontakt fizyczny taki jak:
- niechciane dotykanie, obejmowanie, poklepywanie
- przedstawianie obrazów lub filmów mających charakter seksualny, pornograficzny
- nagrywanie osób bez ich zgody, podglądanie
- gesty o charakterze seksualnym
ale również
zachowania werbalne np.:
- komentarze z podtekstem seksualnym dotyczące ubioru, ciała, zamiarów wobec drugiej osoby.
- niedwuznaczne, niechciane ciągłe spojrzenia
- składanie propozycji seksualnych
- wysyłanie wiadomości na komunikatorach społecznościowych, SMSów, e-maili, listów o treściach seksualnych
Czy jednorazowy komentarz o charakterze seksualnym może być uznany za molestowanie?
Tak, jednorazowy komentarz o charakterze seksualnym może zostać uznany za molestowanie, w zależności od okoliczności jego wygłoszenia oraz treści samego komentarza. Molestowaniem jest każde nieakceptowane zachowanie o charakterze seksualnym, które ma na celu lub prowadzi do naruszenia godności pracownika, w szczególności poprzez stworzenie zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery. Przesłanką do uznania danej sytuacji za molestowanie nie jest liczba takich zdarzeń, lecz ich wpływ na odbiorcę.
Jeśli komentarz miał miejsce w obecności innych pracowników lub klientów, może to dodatkowo obciążać sprawcę, wpływając na ocenę jego zachowania. W takich przypadkach pracodawca może podjąć kroki dyscyplinarne wobec sprawcy, w tym zastosować kary przewidziane w regulaminie pracy, a nawet rozważyć wypowiedzenie umowy o pracę z winy pracownika, jeżeli komentarz naruszał podstawowe obowiązki pracownicze lub godność drugiej osoby.
Czy molestowanie jest przestępstwem?
To zależy. Molestowanie, aby było uznane za przestępstwo musi spełniać przesłanki zniesławienia, zniewagi lub znęcania się nad osobą pozostająca w zależności od sprawcy.
Przykładem przestępstwa, którego może dopuścić się sprawca molestowania jest zniesławienie. Przykładowo, jeśli współpracownik rozpowiada nieprawdziwe informacje np. o tym, że jego kolega z działu jest złodziejem czy narkomanem takie zachowanie można uznać za zniesławienie.
Ponadto poprzez przykładowo kierowanie w stronę współpracownika niecenzuralnych słów i gestów sprawca molestowania może odpowiadać za zniewagę .
Molestowanie może być również znęcaniem się nad osobą najbliższą lub osobą pozostającą w zależności od sprawcy (np. pracownikiem) poprzez poniżanie, stosowanie gróźb czy wymuszanie dodatkowej pracy bez wynagrodzenia.
Należy pamiętać, że poprawna kwalifikacja zależy od spełnienia przesłanek i prawidłowej oceny danej sytuacji.
Szefowa uzależnia mój awans od przyjścia na jej imprezę rodzinną – czy to molestowanie?
Molestowanie ma na celu naruszenie przez sprawcę godności pracownika, stworzenie zastraszającej, wrogiej, poniżającej, upokarzającej lub uwłaczającej atmosfery.
Przedstawione działanie szefowej będzie raczej nadużyciem władzy aniżeli molestowaniem.
Z drugiej strony, jeśli inni członkowie zespołu będą znali podstawę twojego awansu mogą oskarżyć pracodawcę o dyskryminację, a Ciebie wykluczać z zespołu.
Koleżanka z pracy molestuje mnie po godzinach pracy – czy pracodawca powinien coś z tym zrobić?
Zasadniczo pracodawca odpowiada za organizację pracy oraz bezpieczeństwo pracowników w czasie pracy i w środowisku pracy, nie ponosząc odpowiedzialności za ich zachowanie po godzinach w sferze prywatnej. Nie oznacza to jednak, że nie musi reagować w przypadku zgłoszenia molestowania.
Jeśli molestowanie odbywa się po godzinach pracy, ale jest związane z relacjami zawodowymi, na przykład jest wynikiem kontaktów w ramach pracy lub ma miejsce podczas spotkań firmowych, pracodawca może ponosić odpowiedzialność.
Pracodawca nie będzie odpowiedzialny za nieprawidłowe zachowania pracowników względem siebie, jeśli mają one miejsce w sferze wyłącznie prywatnej, wynikają z indywidualnych stosunków, nie dotyczą kwestii zawodowych. Warunkiem braku odpowiedzialności jest także brak wiedzy pracodawcy o takich działaniach i w związku z tym brak możliwości odpowiedniej reakcji.
Chciałem umówić się z koleżanką z pracy, która mi się podoba. Wciąż odpiera moje propozycje i boję się, że może być to uznane za molestowanie?
Aby zachowanie mogło zostać uznane za molestowanie, kluczowym aspektem jest to, że osoba, której dotyczy dane zachowanie, wyraża sprzeciw.
Molestowanie musi jednak spełniać ustawowe przesłanki – musi mieć na celu naruszenie godności, tworzenie upokarzającej atmosfery. Same propozycje spotkania, jeśli zachowane są w przyjaznym tonie i nie są natarczywe - nie będą molestowaniem.
Jeśli jednak robisz to intensywnie, demonstrując swoje zainteresowanie również w obecności innych członków zespołu, co stawia współpracownicę odrzucającą Twoje propozycje w niekomfortowej sytuacji powinieneś bezwzględnie respektować jej decyzję i zaprzestać dalszych prób. Kontynuowanie takich działań może być postrzegane jako naruszenie jej granic i uznane za molestowanie.